Ιλισσός ποταμός // Οι τελευταίες κατοικίες που στέκονται ακόμα στην όχθη του.

Ιλισσός ποταμός.

Οι δυο τελευταίες κατοικίες, 

μάρτυρες μιας άλλης εποχής, 

που στέκονται ακόμα στην όχθη του.

Εισαγωγή

Εκεί που κάποτε διέσχιζε την πόλη ο Ιλισσός σήμερα βρίσκεται μια κεντρική οδός των Αθηνών. Η οδός Μιχαλακοπούλου. Στην διασταύρωση της Μιχαλακοπούλου με τις οδούς Πόντου και Λαοδικείας, ακριβώς πίσω από το Νοσοκομείο Αλεξάνδρα δημιουργείται ένα τρίγωνο, το οποίο κρύβει (σήμερα πίσω από τσίγκους) ένα καταρρέον σύμπλεγμα κτισμάτων, τα οποία κάποτε βρισκόντουσαν ακριβώς στο πρανές της ανατολικής όχθης του Ιλισσού. Οι κατοικίες αυτές, η μεν στην οδό Πόντου όπου έμενε η οικογένεια Κωτίδη, η δε στην οδό Λαοδικείας όπου έμενε η οικογένεια Γρηγοριάδη, αποτελούν τους τελευταίους μάρτυρες μιας άλλης εποχής. Μιας εποχής όπου η πόλη είχε ακόμα το ποτάμι της και οι άνθρωποι έμεναν ακόμα σε μικρά και όμορφα σπιτάκια. Ας γνωρίσουμε αυτά τα κτίσματα λοιπόν από κοντά.

Ο Ιλισσός ποταμός

Ο Ιλισσός ήταν, είναι και θα είναι το ιερό ποτάμι των Αθηνών. Συνδεδεμένο από παλιά με χώρους αναψυχής, λατρείας και μυστηρίων είναι ένα ποτάμι φορτωμένο ιστορίες και κυρίως μύθους. Είναι ίσως το μοναδικό ποτάμι παγκοσμίως που έχει γραφτεί με όλους τους δυνατούς γλωσσικούς τρόπους και δεν μπορούμε να πούμε για κανέναν από αυτούς ότι είναι λάθος. Στις πηγές και στις αρχαίες επιγραφές το συναντάμε με τις εξής παραλλαγές:

- Ιλισό

- Ιλισσό

- Ειλισσό

- Ηιλισό

Στο παρόν ιστολόγιο το ποτάμι μας έχει απασχολήσει αρκετές φορές και για την ορθογραφία του έχουμε επιλέξει την γραφή Ιλισσός, γιατί είναι η πλέον συνηθέστερη γραφή του από τις πηγές. Σε αυτό το άρθρο ωστόσο δεν θα ασχοληθούμε με το ποτάμι αυτό καθ εαυτό αλλά όπως αναφέραμε με τα κτίσματα στο τρίγωνο της οδού Μιχαλακοπούλου με τις οδούς Πόντου και Λαοδικείας.

Η θέση των κτισμάτων σε ρυμοτομικό σχέδιο του Δήμου Αθηναίων του 1939

Ιστορίες εποχής

Κατόπιν της πρώτης δημοσίευσης του άρθρου μας, ήρθε σε επαφή μαζί μας ο Ανδρέας Κωτίδης, ο παππούς και η γιαγιά του οποίου έμεναν στα κτίσματα τις οδού Πόντου και μας παρέθεσε μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα κτίσματα, τα οποία παραθέτουμε στην παρούσα δεύτερη και αναθεωρημένη έκδοση του άρθρου μας.

Ιστορία 1

Στην οδό Λαοδικείας, όπως αναφέραμε έμενε η οικογένεια Γρηγοριάδη. Ο Ανδρέας μας είπε σχετικά:

...η οικογένεια Γρηγοριάδη, επί της οδού Λαοδικείας, είχαν ένα μεγάλο παράθυρο και λειτουργούσαν ως περίπτερο-ψιλικατζίδικο της εποχής...

Στην επόμενη φωτογραφία φαίνεται η πλευρά της οδού Λαοδικείας, του σπιτιού του κυρίου Γρηγοριάδη, όπου λειτουργούσε σαν ψιλικατζίδικο:

Ιστορία 2

Όσον αφορά το σπίτι του παππού και της γιαγιάς του μας είπε:

...ακριβώς στη γωνία Πόντου και Μιχαλακοπούλου και σε ένα μικρό εξωτερικό δωματιάκι, ο παππούς είχε κοτέτσι τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70. Το σπίτι ζεσταινόταν με πετρελαιόσομπα και η τουαλέτα ήταν τούρκικη...

Στην επόμενη φωτογραφία φαίνεται το κτίσμα - κοτέτσι, του κ. Κωτίδη, στην γωνία Πόντου και Μιχαλακοπούλου:

Οι σημερινοί κάτοικοι - επισκέπτες.

Τα κτίσματα αυτά δυστυχώς σήμερα καταρρέουν. Οι μόνοι κάτοικοι - επισκέπτες τους πλέον, εκτός από τα συμπαθέστατα ζώα της πόλης (κατσαρίδες, ποντίκια, ερπετά, έντομα) είναι περιστασιακοί άστεγοι και δυστυχισμένοι άνθρωποι, καθώς και χρήστες απαγορευμένων ουσιών. Στα εσωτερικά διαμερίσματα τα ίχνη χρήσεων απαγορευμένων ουσιών είναι εμφανέστατα:

Μάρτυρες μια άλλης εποχής

Ωστόσο ο κάθε επίδοξος ερευνητής, όταν βρεθεί στον χώρο, σήμερα δύσκολο καθώς ο χώρος έχει περιφραχτεί με τσίγκο, με πρωτοβουλία της Μονής Πετράκη, όπου έχει και την ιδιοκτησία του χώρου, με λίγη φαντασία θα διαπιστώσει την ομορφιά και την απλότητα των κτισμάτων την εποχή της λειτουργίας τους. Χαμηλά σπίτια, χτισμένα με απλά υλικά, με ύπαρξη αυλής, με καμινάδες για ζεστασιά και πλησίον του Ιλισσού.

Οικία οικογένειας Κωτίδη

Στην συνέχεια ερχόμαστε πιο κοντά στα κτίσματα όπου κάποτε φιλοξενούσαν την οικογένεια Κωτίδη.

Οικία οικογένειας Γρηγοριάδη

Στην συνέχεια ερχόμαστε πιο κοντά στα κτίσματα όπου κάποτε φιλοξενούσαν την οικογένεια Γρηγοριάδη.

Ο χώρος σήμερα

Δυστυχώς ο χώρος σήμερα ρημάζει, είναι χώρος απόρριψης σκουπιδιών και κάθε είδους απορριμάτων και τα κτίρια όντας πλέον σε τραγική κατάσταση, καταρρέουν σιγά σιγά.

Επίλογος

Ας ελπίσουμε στον χώρο αυτόν να μην δούμε να ξεφυτρώνει ένας ακόμα κτιριακός ογκόλιθος, αλλά η όποια επέμβαση στον χώρο να διατηρήσει αυτή την ατμόσφαιρα που αποπνέει, της παλιάς Αθήνας, της χαμηλής δόμησης, της δόμησης για τον άνθρωπο και όχι για τον βιομηχανικό εργάτη - τύπου πολυώροφης πολυκατοικίας.

________________________________________________________________________

Φωτογραφίες - έρευνα:
Θεοδοσόπουλος Δημήτριος, Αγρονόμος - Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Ευχαριστίες:

Ευχαριστούμε τον Ιωσήφ Ευφραιμίδη για τις συζητήσεις μας και την στροφή του βλέμματος στα σχετικά κτίσματα.

Ευχαριστούμε τον Ανδρέα Κωτίδη, ο παππούς και η γιαγιά του οποίου έμεναν στα κτίσματα τις οδού Πόντου, για τις πληροφορίες σχετικά με τα κτίσματα όσο ήταν σε λειτουργία.